همان گونه كه اعمال صالح و نيكوي انسان به واسطه برخي گناهان حبط و تباه مي شود، بعضي از اعمال نيك نيز سبب تكفير و از بين رفتن گناهان مي گردد. در قرآن و روايات راهها و مصاديق فراواني كه موجب از بين رفتن گناه و آثار و عوارض آن، بلكه تبديل سيئات به حسنات شده است

حجت‌الاسلام والمسلمین حسین انصاریان در پاسخ به سوالی، راهکارهای محو گناهان از نامه اعمال انسان را تشریح کرده است.

- راههاي مختلف از بين بردن گناهان و جلب محبت الهي چيست؟

همان گونه كه اعمال صالح و نيكوي انسان به واسطه برخي گناهان حبط و تباه مي شود، بعضي از اعمال نيك نيز سبب تكفير و از بين رفتن گناهان مي گردد. در قرآن و روايات راهها و مصاديق فراواني كه موجب از بين رفتن گناه و آثار و عوارض آن، بلكه تبديل سيئات به حسنات شده است. از مجموع آنها اين مطلب به دست مي آيد كه ايمان و عمل صالح و توبه و ترك گناهان كبيره، مطمئن ترين راه از بين بردن گناهان گذشته و جلب محبّت الهي است. در ذيل به برخي از آنها اشاره مي شود:

* ايمان و عمل صالح

قرآن كريم مي فرمايد: والّذين آمنوا و عملوا الصالحات لنكفّرنّ عنهم سيئاتهم؛ كساني كه ايمان آورده و كارهاي شايسته انجامي مي دهند، گناهان آنان را مي بخشيم.

پس بايد كوشيد از طريق ازدياد معرفت و شناخت خدا و آگاهي از نعمتهاي مادي و معنوي او و انجام عمل صالح، ايمان را تقويت نمود.

* توبه و انابه

توبه و انابه و بازگشت از گناهان سبب محو و از بين رفتن همه گناهان كبيره و صغيره مي گردد.

آيات 68 و 69 سوره فرقان به مرتكبين برخي گناهان كبيره وعده عذاب مضاعف و خلود در جهنم داده، سپس فرموده است: مگر كسي كه توبه كند و ايمان بياورد و عمل صالح انجام دهد كه در اين صورت خداوند (نه تنها) گناهان او را مي بخشد (بلكه) سيئات و بديهاي اعمال آنها را به حسنات تبديل مي كند.

پيامبر اكرم(ص) فرمود: لكلّ داء دواء و دواء الذّنوب الاستغفار؛ براي هر دردي، درماني است. درمان بيماري گناهان توبه و استغفار است. از راه توبه است كه مي توان محبّت الهي را جلب نمود و محبوب حق تعالي گشت.

امام باقر(ع) فرمود: همانا خداي متعال از توبه بنده گناهكار خويش بسيار فرحناك و خشنود مي گردد؛ خشنودتر از مردي كه در شب تاري شتر و توشه خود را گم كند و سپس پيدا نمايد. در حديث قدسي آمده است: اگر آنان كه از درگاه من روي برتافتند و به معصيت الوده گشتند، مي دانستند چقدر مشتاق آنان هستم (و از بازگشت و توبه آنان خشنود مي گردم)، از شدّت شوق و شعف، جان مي سپردند.

* ترك گناهان بزرگ

ترك گناهان بزرگ، سبب از بين رفتن آثار گناهان كوچك شود: ان تجتنبوا كبائر ما تنهون عنه، نكفّر عنكم سيئاتكم و ندخلكم مدخلاً كريماً؛ اگر از گناهان بزرگي كه از آن نهي مي شويد، پرهيز كنيد، گناهان كوچك شما را مي پوشانيم و شما را در جايگاه خوبي وارد مي سازيم.

* هر كار خوب و شايسته

هر كار خوب و شايسته و هر فعلي كه مصداق حسنه باشد، عاملي براي از بين رفتن سيئات و بديها مي باشد: انّ الحسنات يذهبن السيئات ذلك ذكري للذاكريم؛ حسنات، سيئات و گناهان (و آثار آن) را برطرف مي سازند. اين مطلب تذكر و يادآوري است براي آن هايي كه تذكر پذيرند.

حسنات، مطلق است و شامل همه عبادات و هر كار ارزشمندي كه شرع آن راتأييد و تعيين كرده و به قصد تقرّب به خدا نجام گيرد، مي شود.

اميرالمؤمنين(ع) مي فرمايد: انّ اللَّه يكفّر بكل حسنةٍ سيئةً؛ با انجام دادن هر حسنه، خداوند، يك گناه و سيئه را مي پوشاند و محو مي سازد.

* اعتراف به گناه

اقرار و اعتراف به گناه در پيشگاه حق تعالي: وقتي با خداي خود خلوت كردي و به دعا و مناجات مشغول شدي. گناهان و معصيتهاي گذشته خود را به ياد آور و به زبان اعتراف و اقرار كن و از خدا عفو و مغفرت طلب نما. امام باقر(ع) فرمود: واللَّه ما ينجو من الذّنب ألاّ من أقربه؛ سوگند به خدا! جز آن كه به گناه اقرار كند، نجات نيافت.

* طهارت و حضور قلب

پيوسته با طهارت (وضو و غسل و…) بودن و اقامه نمازهاي پنجگانه با حضور قلب. سلمان فارسي مي گويد: روزي با پيامبر اكرم(ص) زير درختي نشسته بوديم. حضرت شاخههاي خشك آن درخت را تكان داد، تمام برگهاي آن فرو ريخت. سپس رو به من كرد و فرمود: سؤال نكردي چرا اين كار را كردم. گفتم: شما بفرماييد، منظورتان چه بوده است.

فرمود: هنگامي كه مسلمان وضو بگيرد (و مواظب باشد) خوب وضو بگيرد، سپس نمازهاي پنجگانه را به جا آورد، گناهان او فرو مي ريزد، همان گونه كه برگهاي اين شاخه فرو ريخت. سپس آيه انّ الحسنات يذهبن السيئات را تلاوت كرد.

اساساً آيه مذكور به عنوان تعليل و بيان سرّ و حكمت وجوب اقامه نماز در سوره هود بعد از امر به اقامه نماز بيان شده است، يعني نماز به عنوان يكي از مصاديق بارز حسنات، آثار معصيت و تيره گي هايي را كه در دل وجود دارد، از بين مي برد.

* خواندن نمازهاي مستحبي و نافله مخصوصاً نماز شب

امام صادق(ع) در ذيل تفسير آيه 114 هود مي فرمايد: صلوة المؤمن بالليل تذهب بما عمل من ذنب النهار؛ نماز شب مؤمن، گناهان روز او را محو و نابود مي سازد.

* دعا و مناجات

خضوع در عبادت و اشك ريختن در دعا و مناجات: شخصي از پيامبر اكرم(ص) پرسيد: چه چيزي گناهان مرا بعد از توبه، نابود مي كند؟ فرمود: اشك ريختن و خضوع در عبادت و دعا و مناجات و تحمّل بيماريها.

* تحمل بيماري

تحمل بيماري، گناهان را نابود مي كند. پيامبر اكرم(ص) فرمود: السقم يمحو الذنوب.

* مصايب

ناراحتيها، مصايب، مشكلات و همّ و غمها: پيامبر اكرم(ص) فرمود: ساعات المهموم، ساعات الكفّارات.

* طواف خانه خدا و خدمت به بندگان خدا و برآورده كردن و خواسته‌هاي مؤمنان

امام ششم(ع) فرمود: هر كس هفت شوط خانه خدا را طواف كند، خداوند شش هزار حسنه براي او بنويسد و شش هزار گناه از او بزدايد و شش هزار درجه مقامش را بالا ببرد. روا ساختن حاجت مؤمن از يك طوالف بلكه ده طواف خانه خدا بهتر است.

* جهاد در راه خدا

مردي نزد پيامبر(ص) آمد و عرض كرد: اي رسول خدا! من به جهاد خيلي علاقه دارم و با جهاد نشاط پيدا مي كنم. حضرت فرمود: پس جهاد در راه خدا كني، زيرا اگر كشته شوي، نمردهاي بلكه زندهاي و از سفره خاص خدا روزي مي خوري و اگر در مسير رفت و برگشت - در غير ميدان جنگ - بميري، اجر و پاداش شما با خدا خواهد بود و اگر (به وطن و خانه ات) بازگشتي، از همه گناهان بازگشت مي كني و پاك ميشوي، آن چنان كه از مادر متولّد شوي.

* صله ارحام

اسحاق بن عمار مي گويد: من مكرر اين جمله را از امام صادق(ع) شنيدم كه فرمود: انّ صلة الرحم و البر ليهوّ نان الحساب و يعصمان من الذّنوب؛ صله رحم و احسان و نيكي، حساب را آسان مي كند و از گناهان نگه مي دارند.

* خوش اخلاقي

امام صادق(ع) فرمود: همان گونه كه گرماي خورشيد يخ را آب مي كند، خوش اخلاقي گناه را آب مي كند.

* راستگويي

* شكر نعمتهاي خدا

* امانتداري و اداي امانت

* بر ديدار و ملاقات برادران ديني رفتن

* مصافحه كردن و دست دادن دو مؤمن با هم

امام باقر(ع) فرمود: وقتي دو مؤمن به هم رسيدند و با هم دست دادند، همواره گناهان آن دو مي ريزد، چنان كه برگ از درخت مي ريزد و تا زماني كه از هم جدا نشدهاند، خداوند به آنان نظر رحمت دارد.

* معانقه و در آغوش گرفتن مؤمن با نيت نزديكي به خدا

* خدمت به پدر و مادر و مؤمنان كفاره گناهان كبيره است

* اطعام فقرا و دادن لباس به آنان

* كار زن در خانه شوهر

كار زن در خانه شوهر و انجام هر كاري كه از شئونات زن مي باشد، مثل حاملگي، زايمان، شيردادن و… كفاره گناهان مي باشد. در حديث آمده است كه اگر زني حتي يك ليوان آب به دست شوهرش بدهد، خداوند شصت گناه او را مي آمرزد و شهري در بهشت براي او آماده مي كند.

* كار مرد در خانه

كار مرد در خانه و كمك كردن به همسر در امور خانهداري كفاره گناهان بزرگ است.

* اطاعت همه‌جانبه

مهمترين عاملي كه سبب آمرزش گناهان مي شود و محبّت الهي را همراه دارد، اطاعت همه جانبه و در تمامي امور اعم از عبادي، سياسي، اجتماعي، فرهنگي و حكومتي است، چنان كه عدم اطاعت از خدا موجب كفر مي گردد..

قل ان كنتم تحبّون اللَّه فاتبعوني يحببكم اللَّه و يغفر لكم ذنوبكم واللَّه غفور رحيم؛ بگو اي پيامبر! اگر خدا را دوست مي داريد، مرا پيروي كنيد، تا خدا شما را دوست داشته باشد و گناه شما را ببخشد كه خداوند آمرزنده و مهربان است.

* صلوات بر محمد و آل محمد

امام رضا(ع) مي فرمايد: من لم يقدر علي ما يكفّر به ذنوبه فليكثر من الصلوة علي محمّد و آله فانّها تهدم الذّنوب هدما؛ كسي كه توانايي بر چيزي كه موجب محو و آمرزش گناهان او شود ندارد، پس بسيار بر محمّد و آلش صلوات بفرستد، چرا كه صلوات گناهان را نابود و ريشه كن ميكند.

* تلاوت قرآن

حضرت امام صادق(ع) فرمود: تلاوت هر آيهاي از آيات قرآن ده حسنه دارد و ده سيئه و گناه را محو نمايد. اگر اين تلاوت در شب يا روزهاي ماه مبارك رمضان باشد، اثر آن هزار برابر مي گردد.

* روزه

پيامبر اكرم(ص) فرمود: كسي كه در ماه رمضان روزه مي گيرد، در حالي كه ايمان به خدا ارد و علاوه بر شكم، قلب و چشم و گوش و زبان او نيز در روزه باشد، خداوند روزهاش را قبول مي كند و همه گناهان او را مي آمرزد و مي بخشد.

* افطار دادن به روزه داران مؤمن

امام صادق(ع) فرمود: من فطر مؤمناً كان كفّارة لذنبه الي قابل؛ افطار دادن به مؤمن روزه دار كفاره گناهان است.

مواردي كه بيان شد، همه از مصاديق حسنه و عمل صالح مي باشد. بنابراين عواملي كه باعث از بين رفتن گناهان و جلب محبّت الهي مي شود، منحصر به موارد مذكور نيست، بلكه عواملي چون توسّل به ائمه(ع) و شفاعت آنان، محبّت به يتيم، صدقه و… نيز باعث تكفير و از بين رفتن گناهان مي گردد.

www.hawzahnews.com