حقوق کودک در اسلام
قبل از ظهور اسلام ، کودکان در وضعيت بسيار بدي به سر مي بردند ، از حقوق عادي محروم و دستخوش اراده پدرانشان بودند. اگر پدران مي خواستند آنها را نگه مي داشتند و اگرنه ، براي رهايي از نفقه و هزينه زندگي آنها را مي فروختند و يا مي کشتند.
با آمدن اسلام ، اين عادت ناپسند شديدا مورد مقابله قرار گرفت و اسلام عاليترين توجه را به کودک نمود ، آياتي که نسبت به حقوق کودک در اسلام وجود دارد و روايات موجود همه حکايات بر اهميت اسلام به کودکان و حقوق ايشان دارد . اسلام ، پدران را از کشتن فرزندان به خاطر ترس از کمبود هزينه منع کرد . چنانکه خداوند در قرآن کريم مي فرمايد:
” فرزندان خود را از ترس کمي روزي نکشيد ، ما به شما و آنها روزي مي دهيم زيرا قتل آنها اشتباه و گناه بزرگي است. “[1]
رسول گرامي اسلام (ص) مي فرمايد: ” به کودکان خود محبت کنيد و نسبت به آنها ترحم نماييد. وقتي به آنها وعده داديد، وفا کنيد زيرا آنها جز اينکه شما را روزي دهنده خود مي بينند تصور ديگري ندارند. “[2]

امام سجاد (ع) مي فرمايد: ” و اما حق فرزند تو اين است که بداني او از تو و پيوسته به تو در خير و شر امر دنياست و تو مسئول او از لحاظ نيک ادب کردن و راهنمايي به پروردگارش و کمک به طاعت او هستي. پس عمل تو درباره او ، عمل کسي باشد که مي داند در احسان به او پاداش ، و در مسامحه و بدي نسبت به او کيفر مي بيند."[3]
اسلام حتي به والدين اجازه کتک زدن کودکان را نداده است . امام علي (ع) مي فرمايد: ” حتي براي ادب کردن فرزندت نيز او را نزن بلکه با او قهر کن و مراقب باش که زمان قهر طول نکشد. “[4]

نيازهاي کودک
رسول اکرم (ص) به همه انسانها اعلام مي کند ، همانطور که پدران و مادران ، حقوقي بر فرزندان خود دارند و فرزندان در صورت ترک آن حقوق عاق مي شوند ، فرزندان نيز حقوقي بر پدر و مادر دارند که ” پدران و مادران در صورت رعايت نکردن آن عاق فرزندان مي گردند. “[5]
والدين مسئول تأمين تمام نيازهاي کودک اعم از مادي و معنوي مي باشند .
1- نيازمنديهاي جسماني کودک: نمو جسماني کودک با فراهم ساختن وسايل مادي امکان پذير است تا از اين طريق نيازهاي بدني او اشباع شود. اين رشد و نمو با تغذيه ، بهداشت کافي ، آب و هوا ، مسکن ، خواب ، بازي و امثال آن ، به دست مي آيد.
2- تعليم ورزش به کودک: حرکت و جنبش ، اساس هر عمل غريزي و پايه وظايف حياتي است که زندگي شاداب و سلامت در گرو آن است .
امام صادق (ع) مي فرمايد : ” بايد - خصوصا - هفت سال اول زندگي کودک آزادانه به بازي و جنبشهاي بدني صرف شود. “[6]
حضرت رسول اکرم (ص) مي فرمايد: ” اگر کسي داراي طفل خردسالي بود بايد با او در جنبشهاي کودکانه و حالت بچه گانه همکاري و هماهنگي نمايد. “[7]
آموختن و پرداختن به ورزشهاي شنا، تيراندازي و سوارکاري نيز از ورزشهاي مهمي است که در احاديث بر آنها تأکيد شده است .

نيازمنديهاي روحي
1- انتخاب نام زيبا : نخستين احسان و نيکي پدر به کودک انتخاب نام زيبا و خوشايند براي اوست و اين از حقوق لازم کودکان مي باشد.
2- احترام : پيامبر گرامي اسلام (ص) مي فرمايد: ” به شخصيت فرزندان خود ارج نهيد و آداب و آيينهاي رفتار خويش را نيکو و درست گردانيد تا مشمول آمرزش خدا شويد. “
پيامبر به والدين امر کرده اند که به کودکان احترام بگذارند ، چراکه بي توجهي و بي احترامي به آنان باعث بروز مشکلات عاطفي زيادي در کودکان مي گردد همچنين در روايتي از رسول اکرم چنين آمده است : ” فرزندان خود را زياد ببوسيد ، زيرا با هر بوسه ، براي شما مقام و مرتبتي در بهشت فراهم مي شود که فاصله ميان هر مقامي ، پانصد سال است . “[8]
با توجه به مطالب گفته شده اسلام - دين انسان سازي - به اساس تربيتي انسانها از سنين کودکي ارزشي خاص مي گذارد و به والدين توصيه مي نمايد که به تمامي ابعاد وجودي کودک عنايت داشته باشند و انساني وارسته و شايسته را تحويل جامعه بشري بدهند.

پی نوشت:

[1] - نحل / آيه هاي 60-61
[2] - تفصيل وسايل الشيعه؛ ج 3، ص135
[3] - همان.
[4] - بحار الانوار، ج23؛ ص114
[5] - محجة البيضاء ، ج2، ص114
[6] - محجة البيضاء ، ج2، ص65
[7] - تفصيل وسايل الشيعه ، ج3، ص 315
[8] - محجة البيضاء ، ج 2 ،ص 64.