کودک و مسجد از دیدگاه شهید مطهری
آيت الله شهيد مطهري ،دريكي از گفتارهاي خود در توضيح آيه:«وامر اهلك بالصلاة‌و اصطبر عليها»(طه 55/)(اهلت را به نماز دستور بده و برنماز صبركن)چنين بيان مي كند:«…..بچه هاا را ازكودكي بايد به نمازتمرين داد….بچه را بايد درمحيط مشوق نماز خواندن برد .اين به تجربه ثابت شده است كه اگر بچه به مسجد نرود،اگر در جمع نباشد نمازخواندن جمع را نبيند به اين كار تشويق نمي شود. چون اصلاً حضور درجمع مشوق انسان است آدم بزرگ هم وقتي خودش را درجمع اهل عبادت مي بيند روح عبادت بيشتري پيدا مي كند بچه كه ديگربيشتر تحت تأثير است … بايد با بچه هاي خودمان ، برنامه مسجد رفتن داشته باشيم ،تا بچه هابا مساجد ومعابد آشنا بشوند.ماخودمان ازبچگي با مساجد ومعابد آشنا بوديم در اين اوضاع و احوال امروز چقدر به مسجد مي رويم كه بچه هاي ما كه هفت ساله شده اند به دبستان وبعد به دبيرستان و بعد به دانشگاه رفته اند ولي اصلاً پايشان به مساجد نرسيده است بروند؟خوب اينها قهراً از مساجد فراري مي شوند حالا،ممكن است بگوييد وضع مساجد خراب است كثيف است يا مثلاً يك روضه خوان مي آيد و حرف چنان و چنين مي زند .آنها را هم وظيفه داريم كه درست بكنيم وظيفه كه دريكجا تمام نمي شودوضع مساجد خودمان را هم بايد اصلاح بكنيم (مطهري ،گفتارهاي معنوي ،94)
ازطرفي ديگر بايد به نكته ظريف توجه داشت كه منع بچه از مسجد ، با منع مادر او ازمسجد نيز ارتباط تنگاتنگي دارد .مادران كه معمولاً مسئوليت پرستاري و تربيت فرزندان را بيشتر از پدران به عهده دارند درمراعات چنين امري ، سالياني را محكوم به خانه نشيني و محروميت از مساجد الهي خواهند بود. مادران بااين فرض بايد به جرم مادربودن و پرستاري حداقل سه فرزند ،10 تا 12 سال از حضور درپايگاههاي‌عظيم فكري ومعنواي اجتناب كنند، و درنهايت به آموخته هاي بيات خانه پدري و آموزشهاي فراموش شده و منسوخ دوران تحصيلي قناعت نمايند. بديهي است چنين برداشتي درحوزه خدامحوري و علم مداري اسلامي جايگاهي ندارد و با نص صريح ديني مغاير است.
اين نكته را هم بايد اضافه كرد كه هيچ وقت ،احتمال شلوغ كاري و شيطنت از جانب كودكان دور از انتظار نيست ،ودرصورت حضور درمساجد دررفع آرامش آن مقداري دخيل خواهند بود. اما از باب « الاهم فالاهم » و نتيجه عادت پذيري كودك ، بايد آن را تحمل كرد و درطراحي مساجد براي آنان نيز جايگاهي را متناسب با روحيه كودكي در نظر گرفت .
امروزه براي جلب و جذب كودكان و نوجوانان و حتي جوانان به مساجد ازباب : «وجوب مقدمه واجب» بايد ساخت مهد كودك فضاي سبزومجتمهاي ورزشي ،تفريحي و برنامه ريزي ازسوي متوليان مساجد پيش بيني شود باتوجه به فراگيربودن امور فوق در زندگي روزمره كودكان و جوانان بايد مساجد را توسعه داد و متحول كرد .
ما امروز در دنيايي زندگي مي كنيم كه دربافت شهري آن ،ديگر از خانه باغها بويژه در طبقات پايين ومتوسط جامعه - كه طيف مسجدي را هم آنان تشكيل مي دهند - خبري نيست .كودك و جوان در يك محاصره آپارتماني و آپارتمان نمايي به دور از تفريجات لازم محدود شده است .لذا شوق بازي در فضاي سبز زيبا و دلپذير و «گلگشت دركنار آب نماهاي مسجد » (مهاجراني،روزنامه اطلاعات،28/3/1377)مي تواند با بلند شدن نغمه دلكش اذان از مأذنه مساجد ، جذبه و اشتياق آنان ار نسبت به مسجد روي شعله وركند.حتي چنين روشي ،مي تواند پدران ومادران را به سوي مسجد بكشاند، كه اين خود از زمينه هاي «توفيق اجباري» است و از راههاي تحكيم پيوند خانه و مسجد به شمارمي‌رود.
اساساً معماري سنتي مساجد برچنين ساختاري دلپذير و دلارايي استواربوده است به طوري كه تاريخ مي نويسد ميراث فرهنگي‌مي‌نماياند و حافظ شيرازي مي سرايد:
بده ساقي مي باقي كه درجنت نخواهي يافت
كنارآب ركناباد وگلگشت مصلي را
