ب - سیره تربیتی حضرت زهرا (سلام الله علیها)
1)عواطف ناب مادری
روح انسان ، به گونه ای ساخته شده است که نیاز به محبت و عطوفت ، یکی از اساسی ترین نیازهای روحی او محسوب می شود . کودک نیز یک انسان کوچک است و بیش از دیگران به محبت احتیاج دارد .
روان شناسان معتقدند محبت هایی که طفل در دوره اول کودکی یعنی از قبل از سنین 5 تا 6 سالگی می بیند ؛ در ضمیر ناخودآگاه او ، آثاری از خود باقی می گذارد که نقاط حساس روحی او را تشکیل می دهد و در حقیقت مانند منبع انرژی است که بدون اطلاع شخص ، در رفتار آینده او تأثیر می گذارد .
حضرت زهرا (سلام الله علیها) نسبت به فرزندانش بسیار مهربان بودند مانند شمع می سوختند و به آن ها روشنایی می دادند . تاریخ گواه مهربانی و محبت زهرا (سلام الله علیها) نسبت به فرزندانش می باشد . حضرت علی (علیه السّلام) می فرماید : « روزی وارد اتاق شدم ناگاه مشاهده کردم که او به پشت دراز کشیده و حسین نیز بر سینه او خوابیده است »
این روایت بیانگر شدت علاقه و محبت حضرت زهرا (سلام الله علیها) به فرزندانش است . تا جایی که ایشان فرزندانش را هرگز از کنار خود نمی راندند .
رفتار هماهنگ و عادلانه و بذل محبت و توجه برابر به فرزندان ، اصل سازنده ای است که تا اعماق وجود کودک اثر می گذارد .
پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)در این خصوص می فرمایند : « در میان فرزندان خوب به عدالت رفتار کنید ، همانگونه که دوست دارید دیگران در مورد شما به عدالت رفتار کنند ».
حضرت فاطمه (سلام الله علیها) در پرورش فرزندان ، طوری رفتار می کردند که همه را از عدالت پروری خود خشنود می ساختند و با عواطف محبت آمیز مادری ، همه آن ها را به این صفت انسانی تشویق می کردند . روزی رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)به امام حسن (علیه السّلام) و امام حسین (علیه السّلام) فرمود : « با هم کشتی بگیرید . آن دو بزرگوار با هم کشتی گرفتند . حضرت زهرا (سلام الله علیها) می گویند : دیدم پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)با جملاتی حسن (علیه السّلام) را تشویق می کند و در صدد تقویت اوست ، بدین جهت به پدرم گفتم : از شما تعجب می کنم که یکی را بر دیگری ترجیح می دهید . آن هم بزرگتر را به کوچکتر ؛ پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)فرمودند : دوستم جبرئیل حسین (علیه السّلام) را تشویق می کند و من حسن (علیه السّلام) را تشویق می کنم ».
این روایت موید آن است که حضرت زهرا (سلام الله علیها) به اجرای عدالت بین کودکان بسیار اهمیت می دادند .
3)پرورش عبادت در کودکی
پیامبر می فرمایند : «هر نوزادی با فطرت خدایی به دنیا می آید و پرورش می یابد ، مگر این که پدر و مادر او را به سوی یهودی گری و مسیحی گری بکشانند ».
پدر و مادر متدین ، باید محیطی مناسب برای کودک خویش فراهم نمایند تا عقایدی که به طور فطری در نهاد او قرار گرفته است ؛ ظهور و پرورش یابد .
در کنار مهروزی های مادرانه حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) ؛ شاهد برخوردهای خردمندانه ایشان نسبت به آینده فرزندان هستیم تا همیشه و هماره رایحه صفا و معنویت در خانه و خانواده او ، مشام جان عزیزان وی را نوازش کند .
با توجه به اینکه بهترین روش تربیتی ، شیوه های درست رفتاری و عملی الگوهاست ، حضرت زهرا (سلام الله علیها) ، از راه عبودیت و بندگی ، آن هم در برابر دیدگان معصوم فرزندانش ، توانستند آنان را به کمال مطلوب برساند . او آن قدر نسبت به این مطلب توجه داشت ، که بچه ها را از کودکی به انجام عبادت فرا می خواند و آنان را با خداوند پیوند می داد . بر این اساس فرزندان خود را حتّی به شب زنده داری عادت می داد . در شب قدر بچه ها را بیدار نگه می داشت و می فرمود : « محروم است کسی که از برکت شب قدر محروم بماند . »
4)تشویق و آگاهی بخشی به کودکان
یکی از عوامل مهم تربیتی ، تحسین ، تشویق و تمجید از کارهای خوب کودک است . هر انسانی دوست دارد کار خوبش مورد تشویق و قدر شناسی دیگران قرار گیرد و در صورت تشویق و تمجید شدن است که به انجام کارهای شایسته رغبت و تمایل بیشتری نشان می دهد . کودک نیز اگر در مقابل کار شایسته ای که انجام می دهد مورد تشویق قرار گیرد و جایزه ای دریافت کند ، به انجام کارهای خوب و شایسته تمایل بیشتری پیدا می کند .
حضرت زهرا (سلام الله علیها) درمورد تعلیم فرزندان نیز مادری آگاه ، دلسوز ، پرتلاش و موفق بودند. از دوران کودکی آنان را برای کسب معارف آماده می کردند . به عنوان مثال به فرزندش امام حسن (علیه السّلام) که هفت سال بیشتر نداشت می فرمود : « به مسجد برو و آن چه را از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)شنیدی فراگیر و نزد من بیا و برای من بازگو کن . امام حسن همیشه این کار را انجام می داد . به سخنان پیامبر گوش می داد و پس از بازگشت به خانه ، آن ها را برای مادرش بازگو می کرد .
از این رو ، هرگاه امام علی (علیه السّلام) به خانه می آمد ؛ زهرا (سلام الله علیها) را حافظ آیاتی از قرآن می دید که تازه بر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)نازل شده و برای اولین بار رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)آن ها را در مسجد قرائت کرده بود . از آن حضرت می پرسید : این آیات و علوم تازه را از کجا دریافت کرده ای. حضرت زهرا (سلام الله علیها) می فرمود : « پسرت حسن (علیه السّلام) برای من بازگو کرده است ».
این سیره تربیتی کوثر قرآن است که با تربیت فرزندان خویش عالی ترین ارزش ها و بالاترین کمالات را به مادران آموخت . به راستی اگر این الگوی تربیتی را نداشتیم ، در این عصر پرهیاهو که تهاجم فرهنگی بیداد می کند و از هر سو دشمن در فکر شکار کردن افکار فرزندان ماست ، تا آن ها را تحت سلطه خویش در آورد ؛ به چه پناهگاهی پناه می بردیم ؟ به کدام سوره روی می آوردیم ؟
پس بیاییم در این دریای پرتلاطم که هر آینه موج های پرخروش آن ممکن است فرزندان ما را ببلعد ، دست نیاز به سوی صدیقه طاهره (سلام الله علیها) دراز کرده ، به او تمسک جسته و از او بخواهیم ما را در تربیت هر چه بهتر فرزندانمان یاری دهد .
پژوهشگر : صدیقه شفیعی
عوالم ، ج 11 ، ص 205 .
.محمد باقر مجلسی،بحار الانوار ، ج 43 ، ص 388